ICQ

Çevirmeli modem dönemiydi. Yapacak bir şeyimiz varsa internete bağlanır, AltaVista’da ne aratacaksak aratır, anne babamız telefonla konuşacaksa çıkardık o kara günlerde. İnternet Türkiye’ye gelip kitlelerle buluşmaya başlamıştı, ancak 10-15 sene sonra hükümetleri devirecek olan bu yeni platform kafaları karıştırmıştı. Henüz nasıl kullanılacağını, neler yapabileceğimizi tam çözememiştik.

Derken Mirc ve ICQ geldi ve anneleri babaları delirten “chat” faslı başladı. Online kalan insanların sayısı gitgide arttı, telefon faturaları kabardı. Özellikle ICQ’nun bilgisayarlara bir bir kurulmasıyla iletişim çılgınlığı dünyada ve Türkiye’de başlamış oldu.

1996’da İsrailli Mirabilis firması tarafından geliştirilen ICQ dünyanın ilk dev çaplı anında mesajlaşma programıydı. Adını İngilizce “I seek you” (Seni arıyorum) cümlesinin okunuşundan alan ICQ kısa sürede büyük bir popülarite yakaladı ve çabucak kendi kültürünü yarattı.

Tuhaf tuhaf nick'ler.

ICQ her kişiye bir numara vermek gibi pratiklikten oldukça uzak bir sisteme sahipti. Ancak o dönemde hala numaralarla içli dışlıydık, cep telefonuna bitişik yaşamadığımız için gerekli telefon numaralarını ezberlemekle yeteri kadar antrenman yapmış olan beyinlerimiz bu işte bir beis görmemişti. Herkes ICQ numarasını ezberler, sorunca çat diye söyler olmuştu.

Numaralar ICQ’ya kayıt olma sırasına göre verildiği için küçük numaralar bu alemde karizma göstergesi olmaya başladı. Numarası 6 haneli olanlar kasım kasım kasılabiliyordu. Sonlara doğru ise 9 haneli numaralara varmıştı iş, 100 milyonla başlayan numarası olanlar bunu utana sıkıla söylüyorlardı. Hatta bu çılgınlık o kadar abartılmıştı ki insanlar 6 haneli numaralarını internette satar olmuştu.

Türk gençliğinin internet platformunda kimlik yaratma kültürü de Mirc ve ICQ ile başladı. “Rumuz” kelimesinin anlamını bile bilmeyen veletler kendilerine birer “nick” seçmeye başladı, karizmatik olsun diye İngilizce’ye başvurdu, bunu banal bulan bazı elit kişiler ise Almanca, İspanyolca, Fransızca gibi dillerden medet umdu. Fight Club izleyen nice kızlar nick’lerini hemen Marla Singer (veya Ma®₤A SiNG€R)  yaptı, Dragonlance okuyan nice delikanlılar ise hemen Raistlin veya Sturm oldular…

Bir de ICQ kullanıcılarına kendilerini tanıtma şansı tanıyordu. Herkes kendi hesabının “info” bölümünde adres ve telefon gibi gerekli olabilecek bilgileri paylaşma şansına sahipti. Ancak aslında tamamen iyi niyetli olan bu bölüm o zamanın sıkı, tiki, içindeki sanatçıyı dünyaya haykırmak isteyen veya her zamanki gibi depresyonda olan ergenlerinin elinde akıl almaz bir silaha dönüşmüştü.

Çok sıkı bir çocuğun info'su.

Şimdi sokakta senin benim gibi dolaşan, yakında evlenip çoluk çocuğa karışacak birçok kişi o zamanlar “Adress: ” bölümüne HeLL.. yazıyor, “Activities” başlığını Fight Club ile dolduruyor, boş kalan herhangi bir yeri ise metal bir şarkının veya entellektüel bir karakterse tüylerini diken diken eden bir şiirin en muazzam dizesiyle dolduruyordu. Tercih edilen dil ise tabii ki İngilizce’ydi.

Rahatlıkla söyleyebiliriz ki ICQ başarılı bir yazılımdı. O dönemde isteyebileceğimiz veya aklımıza getiremediğimiz için talep bile edemeyeceğimiz birçok özelliğe sahipti. Sadece anında mesajlaşma hizmeti sunsa bile dünya ICQ’yu bağrına basacaktı, ancak ICQ daha ileri giderek invisible olma, dosya yollama, info veya toplu mesaj veya çoklu sohbet gibi özellikler sunuyordu bize. Böylece çok lazımmış gibi ICQ başında daha çok kalabiliyor, 1.5 kb/s ile indirdiğimiz nadide mp3’lerimizi arkadaşlarımızla paylaşabiliyorduk. Zaten ICQ kısa zamanda büyük popülarite yakaladı ve 1998’de 407 milyon dolara AOL’ye satıldı.

Sanırım 2004 yılıydı, sanki bir kanun çıkmış gibi çok kısa bir sürede neredeyse bütün dünya ICQ’ya ihanet ederek Msn Messenger’a geçti. Neden diyecek olursanız bunun başlıca sebebi bence chat kavramı ile ICQ ile tanışan neslin büyümesiydi. Öyle ya, 90’lar çocukları artık 2000’lere gelmiş, 20’li yaşlara ulaşmışlardı. Karizmatik İngilizce nick’lerini bir kenara koyacak, info’larını aptal aptal özenti şeylerle doldurmayacaklardı.

Şurası kesin ki ICQ 90’lı yılların sonlarına (ve 2000’lerin başına) damgasını vurdu. “A-oww” şeklindeki mesaj efekti ve online olanların kapıyı çalma sesiyle 90’ların kültür ikonlarından biri oldu.

Şu an eski şekil, kültür ve popülaritesinden çok uzaklaşmış, hayatta kalabilmek için türlü başkalaşımlar geçirmiş olan ICQ’yu, karanlık geçmişimizi unutmak adına biz yaktık sevgili müzeseverler. Ancak artık pişman olmak için çok geç. ICQ’dan geriye “Rusya’da hala çok popülermiş” cümlesinden başka bir şey kalmadı. Şu an ICQ numarasını ve şifresini hatırlayan şanslı azınlığın elinden, ICQ 5 ve türevlerini indirip arkadaşlarının info’suna bakıp dalga geçmekten başka bir şey gelmiyor.